Woda w ekosystemie

Foto:  Ponoć obecność raków w wodzie świadczy o jej czystości.

Woda pokrywa ponad 70% powierzchni Ziemi. Życie zaczyna się w wodzie i wody potrzebujemy do życia. Dlatego racjonalne jej wykorzystanie to wyzwanie. I nie chodzi tu wyłącznie o jej ilość, ale przede wszystkim jakość, bo konsumpcyjny styl życia niestety przyczynia się do zanieczyszczeń, co może mieć nieodwracalne skutki dla środowiska.

Gdzie do kąpieli?

W regionie mamy przynajmniej kilka kąpielisk, w których woda jest przydatna do kąpieli. Rokrocznie czuwają nad tym służby sanitarno-epidemiologiczne, prowadząc badania wody i dopuszczając akweny do użytku.

W powiecie skarżyskim z uroków lata można korzystać w samym Skarżysku-Kam., w Suchedniowie i Bliżynie. Wśród dopuszczonych do kąpieli zbiorników wodnych jest Zbiornik Rejów - kąpielisko strzeżone Miejskiego Centrum Sportu i Rekreacji w Skarżysku-Kamiennej, Kąpielisko Ośrodka Sportu i Rekreacji w Suchedniowie przy ul. Ogrodowej 11 - Zalew rzeki Kamionki oraz Zalew w Bliżynie.

W powiecie starachowickim, po spuszczeniu wody w Zalewie Lubianka do dyspozycji letników pozostaje jedynie Zbiornik Piachy przy ul. Składowej.

W powiecie koneckim nie słabnącym powodzeniem cieszyć się będzie z pewnością Sielpia Wielka (Akwen Rzeka Czarna Konecka).

Niedopuszczone do kąpieli

Wykaz zbiorników dopuszczonych do kąpieli znajduje się na stronie https://sk.gis.gov.pl/index.php/kapieliska. Daremnie tam szukać m.in. urokliwego Zbiornika Brodzkiego (gm. Brody, pow. starachowicki). Dlaczego? Uniemożliwiają to istniejące w nim zanieczyszczenia, które stwarzają ryzyko dla kąpiących. Kolejni włodarze czynią starania, by uporać się z problemem, ale nie jest to łatwe. W tym celu zlecono opracowanie programu walki z wysokim stężeniem związków azotu i fosforu, co jest przyczyną "zakwitania" wody w Brodach.

Zakrojone na szeroką skalę badania rozpoczęły się w grudniu 2017 roku. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie, administrator zbiornika otrzymał 400 tys. zł dotacji z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska na opracowanie programu walki z wysokim stężeniem związków azotu i fosforu (tzw. biogenów), które są główną przyczyną masowego występowania glonów - tzw. "kwitnienia" zbiornika. Badania mają potrwać do 30 listopada 2020 roku. Wstępne ich wyniki znane będą jeszcze w tym roku. Wszystko po to, by opracować plan zmniejszenia ilości głównych zanieczyszczeń, które trafiają do wód powierzchniowych.

Wyzwanie przed nami

Jak pokazuje przykład akwenu brodzkiego wieloletnie zaniedbania powodują, że trudno "odkręcić" to, do czego niewątpliwie przyczynia się działalność człowieka. Dlatego warto już dziś pomyśleć na przyszłość, jak postępować, by w kolejnych latach z wykazu zbiorników dopuszczonych do kąpieli nie zniknęły te, które nam pozostały. Abyśmy mogli nadal czerpać korzyści z czystej wody oraz niezanieczyszczonych rzek i oceanów, musimy zmienić sposób korzystania z niej i oczyszczania.

Pobierając wodę z jej źródła prawie zawsze zmieniamy jej właściwości. Wydobywana z warstw wodonośnych jest transportowana setki kilometrów, aby ostatecznie dotrzeć do naszych domów. Zużyta woda może być zanieczyszczona przez substancje chemiczne (np. fosforany stosowane w środkach czyszczących), plastikowe mikrogranulki lub olej kuchenny. Niektóre z tych zanieczyszczeń i zabrudzeń mogą pozostać w wodzie nawet po poddaniu jej zaawansowanym procesom oczyszczania ścieków. W rolnictwie woda wykorzystywana do upraw może zawierać pozostałości chemikaliów stosowanych w nawozach i pestycydach. Po użyciu i w niektórych przypadkach oczyszczeniu część tej wody o zmienionej charakterystyce powraca do zbiorników wodnych. Również zanieczyszczenia z powietrza, z transportu i przemysłu, mogą odkładać się w rzekach, jeziorach i morzach oraz wpływać na jakość wody.

Państwa członkowskiej Unii Europejskiej od lat czynią starania w zakresie ochrony naturalnego stanu wód, regularnie prowadzony jest monitoring jakości wód w kąpieliskach. Mimo że ok. 85% kąpielisk unijnych monitorowanych w 2017 r. miało stan "znakomity", stan ekologiczny i chemiczny wód powierzchniowych nadal budzi obawy.

Wymaga to zmiany podejścia i nawyków każdego z nas. Jak twierdzą specjaliści w tej dziedzinie: "zrównoważone użytkowanie wody i jej zasobów wiedzie przez efektywność, innowacyjność, zapobieganie powstawaniu odpadów (np. ograniczenie wycieków), ponowne wykorzystanie, recykling - wszystkie kluczowe elementy gospodarki o obiegu zamkniętym. W rzeczywistości, jeśli oszczędzamy jeden zasób, na przykład wodę, oszczędzamy też inne zasoby".

Służy temu m.in. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych dla ochrony środowiska wodnego przed negatywnym wpływem działalności człowieka. KPOŚK to wykaz aglomeracji, które muszą zostać wyposażone w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków - chodzi o ograniczanie funkcjonowania oczyszczalni pozbawionych technologii biologicznego usuwania zanieczyszczeń ze ścieków komunalnych. W ich miejsce powstają nowe, nowoczesne obiekty lub modernizuje się już istniejące. To również ustanawianie stref ochronnych ujęć wody oraz obszarów ochronnych głównych zbiorników wód podziemnych (art. 120 ustawy – Prawo wodne). Działania te służą zapewnieniu odpowiedniej jakości wód ujmowanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia oraz zaopatrzenia zakładów wymagających wody wysokiej jakości, a także ochronie zasobów wodnych.