Zwolnienia pod lupą ZUS

- Kiedy ZUS wszczyna kontrole wobec osób przebywających na zwolnieniach lekarskich?

- Kontrole prowadzone są na wnioski pracodawców jak i również w sposób losowy. ZUS wysyła do ubezpieczonego, za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, wezwanie, w którym określa termin badania przez lekarza orzecznika ZUS albo przez lekarza konsultanta lub dostarczenia posiadanych wyników badań pomocniczych. W razie uniemożliwienia badania lub niedostarczenia posiadanych wyników badań w terminie, zaświadczenie lekarskie traci ważność od dnia następującego po tym terminie. Jeżeli pracodawca uważa, że pracownik "symuluje" zwolnienie może zgłosić do ZUS wniosek o kontrolę. O jej  wynikach zawsze jest informowany.

- Kto  dokonuje kontroli i jak one wyglądają?

- Kontrolę wykonują lekarze orzecznicy ZUS. Lekarz może przeprowadzić badanie lekarskie ubezpieczonego w wyznaczonym miejscu (w ZUS) albo w miejscu jego pobytu - np. ktoś jest po operacji i ma problemy np. z poruszaniem się - wtedy takie kontrole odbywają się w miejscu zamieszkania danej osoby.

- Co w sytuacji gdy po badaniu, lekarz stwierdzi, iż jesteśmy zdrowi, choć przysługuje nam jeszcze zwolnienie?

- Jeżeli po analizie dokumentacji medycznej i po przeprowadzeniu badania ubezpieczonego lekarz orzecznik określi wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż orzeczona w zaświadczeniu lekarskim, za okres od tej daty zaświadczenie lekarskie traci ważność. Również zasiłek chorobowy nie przysługuje w przypadku, gdy zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane.

- Czy lekarz, który wystawia tzw. "lewe zwolnienia" może być skontrolowany i ponieść konsekwencje?

- Tak, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości wystawiania zaświadczeń lekarskich, ZUS może cofnąć upoważnienie do wystawiania zaświadczeń lekarskich na okres nieprzekraczający 12 miesięcy i przekazać sprawę do Izby Lekarskiej.

- A co w przypadku gdy na zwolnieniu "nie chorujemy" tylko dorabiamy, albo wyjeżdżamy za granicę?

- To drugi rodzaju kontroli - o niezgodnym wykorzystywaniu zwolnienia lekarskiego. Zgodnie z ustawą ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.  Prawo do prowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich mają - obok inspektorów ZUSu - pracodawcy zatrudniający powyżej 20 ubezpieczonych. Najczęściej takie kontrole wykonują pracownicy działu kadr, kontroli wewnętrznej - decyduje o tym pracodawca.

- Czy prowadzone przez ZUS kontrole przynoszą efekty?

- Zdecydowanie tak. Kontrolowanie to nasz obowiązek, chodzi tu o pieniądze podatników. Efekty widać w statystykach. Zauważa się procentowy spadek osób poddanych kontroli o czasowej niezdolności do pracy, którym zwolnienie cofnięto. Jest on znaczny w stosunku do roku 2014-15. Teraz jest to ok. 8-10 proc. Wtedy takich osób w poszczególnych kwartałach roku było nawet 15-20 proc.

- Z czego to wynika?

- Powodów jest kilka. Po pierwsze coraz mniejsze jest przyzwolenie społeczne na "lewe zwolnienie". Po drugie o kontrolach, mówimy i mówić będziemy. Ich wyniki ogłaszamy pokazując skalę problemu i coraz lepsze efekty kontroli. Po trzecie na zwolnieniu lekarskim większość pracowników zarabia mniej, a gdy liczy się każdy grosz coraz mniej dni spędzamy na zwolnieniu.

- Czy kontroli należy się obawiać?

- Jeśli nie mamy nic do ukrycia, jesteśmy chorzy dwa czy trzy tygodnie, mamy wezwanie do lekarza orzecznika, stawiamy się, lekarz stwierdził, iż nasze zwolnienie jest zasadne - wracamy do domu i chorujemy dalej.